Στα ορεινά του μυθικού Ολύμπου και του ξακουστού Κισσάβου στο νομό της Λάρισας (στα χωριά Καρυά, Συκαμινέα, Σπηλιά κ.ά.), αλλά και σε πολλές ορεινές περιοχές της πατρίδας μας, φυτρώνει το βότανο Σιδηρίτης, πιο γνωστό ως «Τσάι του βουνού» (Sideritis L.-οικ. Lamiaceae .

Στην Ελλάδα μας φυτρώνουν πάνω από δέκα είδη του φυτού, ένα από τα οποία είναι και το τσάι του Ολύμπου (Siderites scardica ).(βλ. φωτο ). Επίσης, εδώ και αρκετά χρόνια το τσάι του βουνού καλλιεργείται συστηματικά στο όρος Όθρυ Μαγνησίας και λιγότερο στο Ν. Κοζάνης.

Το φυτό είναι αυτοφυές σε όλη τη Μεσόγειο σε υψόμετρο πάνω από τα 1000 μέτρα, σε υποαλπικές και αλπικές ζώνες, σε βραχώδη εδάφη και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό σε χαμηλές θερμοκρασίες και στην ξηρασία .Είναι πολυετής πόα και ανήκει στα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.

Συλλέγεται το ανθισμένο υπέργειο τμήμα του φυτού συνήθως το μήνα Ιούλιο μέχρι τις αρχές Αυγούστου. Μετά τη συλλογή, τα δεμάτια του φυτού κρεμιούνται ανάποδα σε σκιερό και καλά αεριζόμενο χώρο για τέσσερις ημέρες. Το αποξηραμένο φυτό φυλάσσεται σε χάρτινη συσκευασία καλά κλεισμένη και σε μέρος ξηρό και δροσερό για δύο χρόνια.

Το τσάι του βουνού είναι ένα εύγευστο αφέψημα , με πολλές ευεργετικές δράσεις στον οργανισμό μας:
-μαλακτικό του λαιμού, αντιβηχικό, θερμαντικό, τονωτικό έναντι των κρυολογημάτων
– αντιβακτηριακό και ήπιο αντιμυκητιασικό, λόγω του αιθερίου ελαίου που περιέχει.
– αντιφλεγμονώδες, ακόμη και σε ρευματικές καταστάσεις
– ευστόμαχο, αντιελκωτικό
– διουρητικό και εφιδρωτικό, άρα αποτοξινωτικό και αντιοιδηματικό (για πρηξίματα)
– βοηθάει σε καταστάσεις: αγγειακών παθήσεων (αρτηριοσκλήρυνση, θρομβώσεις), σακχαρώδους διαβήτη, καρκίνου, καταρράκτη κ.ά., λόγω των πολλών αντιοξειδωτικών φλαβονοειδών που περιέχει.
– αποτελεί πηγή σιδήρου για τον οργανισμό
– δε διεγείρει τον εγκέφαλο και δεν προκαλεί αϋπνία αφού δεν περιέχει καφεϊνη.

Για να παρασκευάσουμε μία κούπα τσάι βράζουμε τρία – τέσσερα κλωναράκια σε 250 ml νερό. Με το πρώτο σημείο βρασμού πρέπει να βγάζουμε το σκεύος από την εστία θέρμανσης, γιατί χάνεται το άρωμα και η δράση του αιθερίου ελαίου. Ακόμη πιο αρωματικό μπορεί να γίνει το ρόφημα στην καφετιέρα φίλτρου, όπου στο φίλτρο βάζουμε ψιλοκομμένα τα κλωναράκια του τσαγιού.

Το τσάι πίνεται συνήθως ζεστό τους φθινοπωρινούς μήνες και το χειμώνα , ιδιαίτερα όταν κανείς είναι κρυωμένος και υποφέρει από πονόλαιμο και βήχα. Η πρότασή μας για ζεστό ρόφημα είναι με μέλι και λίγες σταγόνες λεμονιού ή με μέλι και κανέλλα.

Είδαμε ωστόσο ότι δρα ευεργετικά σε πολλές άλλες καταστάσεις και συμβάλλει στην καλή υγεία και ευεξία του οργανισμού. Γι’ αυτό σας το προτείνουμε για οποιαδήποτε ώρα της ημέρας όλο το χρόνο. Άλλωστε για τους θερινούς μήνες μπορείτε να το πίνετε παγωμένο (ice tea) σαν αναψυκτικό, με ζάχαρη ή μέλι και λεμόνι, καθότι διατηρείται στο ψυγείο αναλλοίωτο για 48 ώρες.

Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω επιγραμματικά στους αναγνώστες μας, ότι στις ήπιες, αλλά και σε πολλές σοβαρές παθήσεις, η σωστή φυσική διατροφή και το φαρμακείο της φύσης (φαρμακευτικά φυτά κλπ.) μας δίνουν λύσεις, θεραπεύουν και διατηρούν το πολυτιμότερο υλικό αγαθό, την υγεία.

Ενισχύστε λοιπόν φυσικά τον οργανισμό σας πίνοντας τακτικά τσάι του βουνού και … στην υγειά σας !

Βλαχοστέργιος Ιωάννης , φαρμακοποιός, Άρθρο για το περιοδικό Vitalite , τεύχος 14 , 09/2009

Βιβλιογραφία :
http://www.iama.gr/ethno/sideritis/tsai_tou_vounou_files/Tsai_tou_vounou_Souleles_Xristos.pdf
http://www.iama.gr/ethno/sideritis/tsai_tou_vounou_files/Tsai_tou_vounou_Gkoliaris_Apostolos.pdf
http://www.iama.gr/ethno/sideritis/tsai_tou_vounou_files/Tsai_tou_vounou_Gavrieli_Xrisi.pdf
http://www.iama.gr/ethno/sideritis/tsai_tou_vounou_files/Tsai_tou_vounou_Lora%20Prokou%20_%20Eleni_Skaltsa.pdf
Γ.Χ. Σαμαρά Βελτιστοποίηση της καλλιέργειας «τσάι του βουνού» (siderites raeseri) μεταπτυχιακή διατριβή Σχ. Γεωπονικών Επιστημών, Παν/μιο Θεσσαλίας
The herbs societys /Penelope Ody Πλήρης Οδηγός Φαρμακευτικών Βοτάνων , Εκδ. Γιαλέλη 1994-98